‘Ποια θέση κατέχει σήμερα η λειτουργία του Spa
μέσα στην Ξενοδοχειακή επιχείρηση’ - Μέρος 1ο
του Θόδωρου Χαραλαμπίδη
Παρακάτω, θα ασχοληθούμε με την ταξινόμηση, την ζήτηση, τους λειτουργικούς παράγοντες, τα συστατικά της εμπειρίας, τις τάσεις και την ανάπτυξη ενός spa.
‘Τα spa είναι χώροι αφοσιωμένοι στην ολική ευεξία, μέσω μιας ποικιλίας επαγγελματικών υπηρεσιών, οι οποίες ενθαρρύνουν την ανανέωση του πνεύματος, του σώματος και της ψυχής. Υπηρεσίες όπως δραστηριότητες και εκπαίδευση σε θέματα ευεξίας, υγιεινή κουζίνα/διατροφή και προγράμματα ειδικού ενδιαφέροντος’ (ISPA, International Spa Association)
‘Τα spa ορίζονται, ως εγκαταστάσεις οι οποίες προωθούν την ευεξία μέσω παροχής θεραπευτικών και άλλων επαγγελματικών υπηρεσιών, στοχεύοντας την ανανέωση του πνεύματος, του σώματος και της ψυχής.’ (SRI International - Stanford Research Institute International)
Βλέπουμε, και στους δύο παραπάνω ορισμούς, να πρωταγωνιστεί ο όρος Ευεξία. Τι είναι όμως η Ευεξία και πως συνδέεται με τα spa;
Ας πάμε ακόμη πιο πίσω και σιγά σιγά να έρθουμε προς τα μπρος.
Ο ισχύων ορισμός της Υγείας περιλαμβάνεται στον πρόλογο του καταστατικού του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ - WHO (World Health Organization). Υιοθετήθηκε από τη Διεθνή Διάσκεψη για την Υγεία (Νέα Υόρκη, 19-22 Ιουνίου 1946), τέθηκε σε ισχύ στις 7 Απριλίου 1948 και παραμένει αναλλοίωτος:
"Υγεία είναι μια κατάσταση πλήρους σωματικής, νοητικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς η απουσία νόσου ή αναπηρίας." ("Health is a state of complete physical, mental and social well-being and not merely the absence of disease or infirmity.") https://el.wikipedia.org/wiki/Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας
Το 2013, συνεπής με τον παραπάνω ορισμό, μια έκθεση της Global Wellness Summit (GWS Tourism Economy), πηγαίνει πιο πέρα από την απουσία αρρώστιας ή αναπηρίας και δίνει έμφαση στην προληπτική συντήρηση και βελτίωση της υγείας και της ευεξίας. (http://www.globalwellnessinstitute.org/industry-research)
Δηλαδή, επεκτείνοντας τον ορισμό, από δραστικές προσεγγίσεις προς την υγεία σε προληπτικές, η ευεξία εμπίπτει στην προληπτική πλευρά, ενσωματώνοντας στάσεις ζωής και ενέργειες που εμποδίζουν την ασθένεια, βελτιώνουν την υγεία, ενισχύουν την ποιότητα ζωής και θέτουν έναν άνθρωπο στα βέλτιστα επίπεδα ευεξίας.
Οι στάσεις ζωής και ενέργειες αυτές περιλαμβάνουν, θέματα σεξουαλικής, συναισθηματικής, πνευματικής, περιβαλλοντικής, επαγγελματικής, ηθικής, υπαρξιακής κατάστασης, καθώς και κουλτούρας και εκπαίδευσης.
Ας δούμε, πως εξελίχτηκε η ευεξία από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα και πως στοιχεία της κάθε εποχής, αποτελούν σήμερα πολλές από τις υπηρεσίες που ασκούνται μέσα στα spa!
Αρχαιότητα
3.000-1.500 π.Χ: Αγιουρβέδα - Ayurveda Ολιστικό θεραπευτικό σύστημα, γραμμένο στις Αρχαίες Ινδικές Βέδες, με στόχο να δημιουργήσει Αρμονία μεταξύ του Σώματος, του Νου και του Πνεύματος, με άσκηση Γιόγκα, Διαλογισμό, ειδική Διατροφή και σωστή Υγιεινή. Νομίζω ότι, εδώ απαντάται και η συχνή ερώτηση του σήμερα, εάν η Γιόγκα είναι Θρησκεία!
3.000 – 2.000 π.Χ: Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική - Traditional Chinese Medicine (TCM), Επηρεασμένο από τον Ταοϊσμό και Βουδισμό, το σύστημα αυτό προσπαθεί να επιτύχει την Αρμονία μεταξύ του Σώματος, του Νου και του Πνεύματος, με Βελονισμό, Βοτανοθεραπεία, Διατροφή, άσκηση Τσι Κονγκ & Τάι Τσι, Πολεμικές Τέχνες όπως Αϊκίντο, Τζούντο, Καράτε, Κουνγκ Φου, κ.ά (είναι οι Πολεμικές Τέχνες Θρησκεία;) ακόμη και Δυτικές θεραπευτικές.
500 π.Χ: Ο Ιπποκράτης στην Αρχαία Ελλάδα – ίσως ο πρώτος θεράπων γιατρός που εστιάζει περισσότερο στην πρόληψη της Υγείας παρά στην θεραπεία της ασθένειας. Επίσης, υποστήριζε πως η α-σθένεια είναι αποτέλεσμα Διατροφής, Τρόπου Ζωής και περιβαλλοντολογικών παραγόντων.
50 π.Χ: Στην Αρχαία Ρωμαϊκή εποχή η Ιατρική δίνει έμφαση στην πρόληψη της Υγείας, υιοθετώντας την Ελληνική άποψη ότι, η α-σθένεια είναι αποτέλεσμα της Διατροφής, και του Τρόπου Ζωής. Στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας που αναπτύσσουν προστίθενται τα Ιαματικά Λουτρά, τα Υδραγωγεία, τα Αποχετευτικά συστήματα, κ.ά. εμποδίζοντας την διάδοση μικροβίων και έτσι κρατώντας τον πληθυσμό υγιή.
Περίπου στα 1790: Ο Γερμανός γιατρός Κρίστιαν Χάνεμαν - Christian Hahneman αναπτύσσει την Ομοιοπαθητική - Homeopathy, ένα σύστημα που χρησιμοποιεί φυσικές ουσίες για να προωθήσει την ανταπόκριση αυτό-ίασης του σώματος.
Περίπου στα 1860: Ο Γερμανός ιερέας Sebastian Kneipp προωθεί την δική του “Θεραπεία Kneipp”, συνδυάζοντας (κρύα κυρίως) Υδροθεραπεία με Βοτανοθεραπεία, Άσκηση και Διατροφή.
Περίπου στα 1870: Ο Andrew Taylor Still αναπτύσσει την Οστεοπαθητική - Osteopathy, μια Ολιστική προσέγγιση βασισμένη στην Μυϊκή Επεξεργασία.
Περίπου στα 1890: Ο Daniel David Palmer αναπτύσσει την Χειροπρακτική - Chiropractic, εστιαζόμενη στην δομή και λειτουργία του σώματος.
Περίπου στα 1900: Ο Αυστριακός αρχιτέκτονας και φιλόσοφος Ρούντολφ Στάινερ, αποχωρώντας από την Γερμανική Θεοσοφική Εταιρεία, ιδρύει το πνευματικό κίνημα της Ανθρωποσοφίας. “Οι ανθρωποσοφικοί γιατροί θεωρούν τη σωματική και ψυχική ύπαρξη μαζί με την προσωπικότητα ως μια μονάδα, όπου κάθε στοιχείο έχει την ικανότητα να επηρεάζει τα άλλα.” http://www.anthroposophicalmedicine.gr/
O δρ. John Harvey Kellogg ιδρύει το θεραπευτικό Ίδρυμα/θέρετρο Michigan Sanitorium, όπου εξασκεί ένα σύστημα βασιζόμενο σε Υγιεινή Διατροφή, Άσκηση, φρέσκο αέρα, Υδροθεραπεία και «την εκπαίδευση της καλοζωϊας (δηλαδή, το να διατηρούμαι καλά). Ωστόσο, έμεινε γνωστός μόνον για το υγιεινό πρωινό που ανέπτυξε με τις νιφάδες καλαμποκιού!
Περίπου στα 1910: The Carnegie Foundation’s Flexner Report μια μελέτη (ένα ολόκληρο βιβλίο) της ιατρικής εκπαίδευσης στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά, που γράφεται από τον εκπαιδευτικό (και όχι γιατρό παρακαλώ!) Abraham Flexner και δημοσιεύθηκε το 1910 υπό την αιγίδα του Ιδρύματος Carnegie. Πολλές πτυχές του σημερινού αμερικανικού ιατρικού επαγγέλματος, προέρχονται από την Έκθεση Flexner και τα επακόλουθά της στα παραπάνω συστήματα Εναλλακτικής Ιατρικής, αλλά και στην κατάσταση της σημερινής μας ‘σύγχρονης, εστιαζόμενης στην ασθένεια,’ Ιατρικής. Ο Flexner αμφισβήτησε σαφώς την επιστημονική εγκυρότητα όλων των μορφών ιατρικής, εκτός από εκείνες που βασίζονταν στην επιστημονική έρευνα, θεωρώντας οποιαδήποτε ιατρική προσέγγιση που δεν υποστήριζε τη χρήση θεραπειών, εκτός από τα εμβόλια για την πρόληψη και τη θεραπεία της ασθένειας, ισοδυναμούσε με αγυρτεία και τσαρλατανισμό …
20ος αιώνας: Η Ευεξία διαδίδεται σοβαρά
Περίπου στα 1950: Ο J.I. Rodale, ένας από τους πρώτους υποστηρικτές της Βιολογικής Γεωργίας στις Η.Π.Α, λανσάρει το περιοδικό ‘Prevention’, μια πρωτοπόρα έκδοση στην προώθηση της εναλλακτικής/προληπτικής υγείας .
στα 1950-1960: Ο γιατρός Halbert L. Dunn παρουσιάζει την ιδέα του περί ‘υψηλού επιπέδου επίγνωσης’ σε 29 διαλέξεις και έπειτα εκδίδει ένα βιβλίο με τον ίδιο τίτλο το οποίο επηρεάζει κι άλλους.
1970: Ο Dr. John Travis, επηρεασμένος από τον Dunn, ανοίγει το πρώτο Κέντρο Ευεξίας στην Καλιφόρνια και εκδίδει ένα 12-διάστατο εργαλείο εκτίμησης της ευεξίας, καθώς και άλλα δύο βιβλία πάνω στην Ευεξία, τα οποία είναι χρήσιμα μέχρι σήμερα! Το Πανεπιστήμιο του Wisconsin-Stevens Point (UWSP), αντλώντας από το υλικό του Travis, ιδρύει το πρώτο πανεπιστημιακό wellness center, καθώς εξαπλώνονται όμοια κέντρα ευεξίας σε άλλα πανεπιστήμια των ΗΠΑ στην δεκαετία του ‘80.
Στα ’77-’78, ο Dr. Bill Hettler του USWP οργανώνει το Εθνικό Ινστιτούτο Ευεξίας και την πρώτη Εθνική Διάσκεψη Ευεξίας.
1980s-2000s: Ξεκινούν Προγράμματα Ευεξίας στον χώρο εργασίας, στους κλάδους fitness και spa, καθώς και ευεξία διασημοτήτων και αυτοβοήθειας.
“ Τουρισμός Ευεξίας είναι διακοπές, εξορμήσεις και επαγγελματικά ταξίδια που βοηθούν τους ταξιδευτές να παραμείνουν σε καλή κατάσταση όταν ταξιδεύουν μέσω επιλογής ξεχωριστών προγραμμάτων και εγκαταστάσεων σχετικών με την ευεξία. ” Με άλλα λόγια, είναι το είδος ταξιδιού, είτε για δουλειά είτε για αναψυχή, το οποίο στην επιστροφή, σου αφήνει ένα αίσθημα βελτίωσης. (Spafinder Wellness 365)
“ Ο Τουρισμός Ευεξίας περιλαμβάνει ανθρώπους, οι οποίοι ταξιδεύουν σε ένα διαφορετικό προορισμό, ώστε να επιδιώξουν προληπτικά δραστηριότητες, οι οποίες διατηρούν ή ενισχύουν την προσωπική τους υγεία και ευεξία. Οι άνθρωποι αυτοί αναζητούν εμπειρίες μοναδικές και αυθεντικές ή εμπειρίες που βασίζονται στην τοπική παράδοση ή που δεν είναι διαθέσιμες στην πατρίδα τους. (Research Report: Global Spa Summit 2011, Wellness Tourism and Medical Tourism: Where Do Spas Fit?)
Τα Spa παίζουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στον Τουρισμό Ευεξίας, αλλά η Ευεξία είναι κάτι πολύ πιο μεγάλο από μόνον τα spa. Για αυτό το θέμα όμως, θα σας μιλήσω σε επόμενο άρθρο μου.
- Παραδοσιακά και παγκοσμίως είναι οι γυναίκες που χρησιμοποιούν κυρίως τα spa. Παρ’ όλα αυτά μια έρευνα που έγινε το 2003 από το International Spa Association - ISPA έδειξε ότι περίπου το 30% των τουριστών spa σε όλον τον κόσμο είναι άνδρες!
- Η γενιά του ‘αγόρασε τώρα - πλήρωσε αργότερα’, η υλιστική, φιλόδοξη, καταναλωτική γενιά των πρώην Χίππιδων-νυν μεγαλοστελεχών, των Baby Boomers ή αλλιώς ‘η Γενιά του Πολυτεχνείου’ για την Ελλάδα, (δηλαδή, οι γεννημένοι μεταξύ 1946 – 1965), συνεχίζει να αποτελεί τον πυρήνα της βάσης καταναλωτών για την παγκόσμια βιομηχανία τουρισμού spa. (Classifying the Hotel Spa Tourist: A Multidimensional Qualitative Approach - Rami F. Tawil, Philadelphia University) (Ποια είναι η γενιά του Πολυτεχνείου; Σύγκριση Γενεών – Φωτεινή Μαστρογιάννη, Οικονομολόγος, ΜΒΑ - http://mastroyanni.blogspot.gr/2016/01/blog-post.html)
- Ωστόσο, προσωπικά θα πρόσθετα ότι, σήμερα έρχονται να προστεθούν και τα παιδιά τους, η επόμενη γενιά, «η γενιά της αμφισβήτησης, η όχι τόσο καλά οικονομικά και συντηρητικοί καταναλωτές, η πιο μορφωμένη γενιά» αυτή των Generation X. Δηλαδή, οι γεννημένοι μεταξύ των 1966 – 1980. (Παρεμπιπτόντως, εδώ αν κάποιος μελετήσει τις έννοιες αυτές, μπορεί κανείς να καταλάβει, γιατί η ελληνική γενιά Χ, απεχθάνεται την γενιά του Πολυτεχνείου!)
Η Βιομηχανία Spa απαρτίζεται από τα παρακάτω τμήματα,
καθένα από αυτά έχει τα δικά του χαρακτηριστικά και ευκαιρίες:
Spa Ξενοδοχείων & θέρετρων - Resort/hotel spas
Πρόκειται για ένα spa το οποίο βρίσκεται εντός ενός θέρετρου ή ξενοδοχείου και παρέχει επαγγελματικές υπηρεσίες spa, κάποια κομμάτια άθλησης και ευεξίας καθώς και επιλογές spa κουζίνας.
- Συνήθως τα spa των resorts είναι μεγαλύτερα και προσφέρουν περισσότερες επιλογές
- Επίσης συνήθως έχουν και υψηλότερες τιμές συγκρινόμενα με τα spa των υπολοίπων κατηγοριών.
Spa Προορισμών - Destination spas
Spa Προορισμού είναι εγκαταστάσεις που έχουν κύριο στόχο τους να καθοδηγήσουν τους επισκέπτες spa να αναπτύξουν συνήθειες υγιεινής διαβίωσης. Αυτήν η μεταμόρφωση μπορεί να επιτευχθεί με την παροχή ενός προγράμματος το οποίο περιλαμβάνει τις βασικές υπηρεσίες ενός spa, συν δραστηριότητες σωματικής άσκησης, εκπαίδευση ευεξίας, υγιεινή spa κουζίνα/διατροφή και άλλα προγράμματα ειδικού ενδιαφέροντος. (ISPA, International Spa Association). Για αυτό το είδος spa, θα σας μιλήσω σε επόμενα άρθρα, καθώς πιστεύω ότι πρόκειται για το μέλλον του καλού spa.
Spas Πόλεων - Day/City/Urban spas
Ένα spa εντός πόλης, το οποίο προσφέρει μια ποικιλία επαγγελματικών υπηρεσιών spa σε βάση καθημερινής χρήσης.
Ιατρικά Spa - Medical spas
Εγκαταστάσεις οι οποίες έχουν πλήρης άδεια λειτουργίας και άσκησης νόμιμων επαγγελματικών ιατρικών υπηρεσιών στον χώρο τους , δηλαδή εκτελούμενες από επαγγελματίες Υγείας οι οποίοι κατέχουν Πτυχίο Θεράποντος Ιατρού (M.D.) Κύριος στόχος τους είναι να παρέχουν ιατρικές υπηρεσίες και ευεξίας μέσα σε ένα περιβάλλον με ολοκληρωμένες υπηρεσίες spa, καθώς συμβατικές και εναλλακτικές θεραπείες.
Είναι ένα spa που προσφέρει στον χώρο του νερό από ιαματική ή θερμή πηγή ή θαλασσινό και το οποίο χρησιμοποιείται σε Υδροθεραπείες. (ISPA, International Spa Association)
Club spas
Πρόκειται για εγκαταστάσεις των οποίων ο κύριος στόχος είναι το fitness, δηλαδή η διατήρηση της υγείας του σώματος μέσω της άσκησης και προσφέρουν ποικιλία επαγγελματικών υπηρεσιών spa σε βάση καθημερινής χρήσης. (ISPA, International Spa Association
Οι περισσότερες από τις πηγές του άρθρου, αναφέρονται μέσα στο κείμενο. Θα υπάρξει Βιβλιογραφία στο τέλος.
Θα ακολουθήσει 2ο και 3ο μέρος του άρθρου με περισσότερες τεχνικές και οικονομικές λεπτομέρειες, οι οποίες μπορεί να είναι κουραστικές για κάποιους, αλλά χρήσιμες για άλλους.
Το άρθρο, σε καμία περίπτωση δεν έχει στόχο να θίξει, να προσβάλει ή να φέρει σε δύσκολη θέση καμία επιχείριση, στέλεχος, συνάδελφο spa ή ξενοδοχείου!
Όλες οι κριτικές και γνώμες είναι καλοδεχούμενες και επιθυμητές, εφ' όσον θέτονται με σεβασμό, επιχειρήματα και αγάπη!
Σας ευχαριστώ για το ενδιαφέρον σας!
Έχω σπουδάσει Mάρκετινγκ και Διοίκηση Επιχειρήσεων στο κολέγιο ICBS στην Θεσσαλονίκη, Zεν Σιάτσου/Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική, Thai massage, Rejuvance, Sotai και διάφορα είδη Μασάζ, Ανατομία, Φυσιολογία, Παθολογία, Συμβουλευτική & Επαγγελματική Δεοντολογία στο European Shiatsu School στην Αθήνα.
Προσφάτως έχω συμπληρώσει τις γνώσεις μου, με το πιστοποιημένο "Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Εκπαιδευτών στην Επαγγελματική Εκπαίδευση & Κατάρτιση" του Κέντρου Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης και Δια Βίου Μάθησης του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, το "Πρόγραμμα Μίγμα Μάρκετινγκ & Επιχειρηματική Ανάπτυξη" καθώς και το "Πρόγραμμα Spa Management" όλα του ιδίου ΚΔΒΜ.
Κατάγομαι από τη Θεσσαλλλονίκη, ζω και εργάζομαι στη Σαντορίνη. Είμαι ενεργός στην αγορά Spa στον τομέα των ξενοδοχείων, αφοσιωμένος στην Ποιότητα Υπηρεσιών, εξειδικευμένη επαγγελματική πληροφόρηση, την Κατάρτιση και τη Διαχείριση των τμημάτων Spa.
Έχω αναπτύξει ένα δικό μου Μοντέλο σκέψης και δράσης βασιζόμενο στην Ιαπωνική Φιλοσοφία Ζεν & στην Κινέζικη Ταοϊστική των 5 Στοιχείων.
Συνεργάζομαι μόνο με ανθρώπους που έχουν το ίδιο Όραμα, την ίδια Επαγγελματική Ηθική & Οργανωτική Κουλτούρα.
Το αγαπημένο μου ρητό και επαγγελματική μου επιβεβαιωμένη θέση: "Η Παιδεία τρώει την Στρατηγική για πρωινό" - υπό Peter Drucker
Για επικοινωνία μαζί μου: [email protected]